Aralıktan Bakmak: 19. Yüzyıl Sonu Meşrutiyet Caddesi’nden Bir Kesit

Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü (Suna and Inan Kıraç Foundation Istanbul Research Institute - IAE)

Tarih : 20-03-2019 10:00 - 21-09-2019 18:00

Aralıktan Bakmak
19. Yüzyıl Sonu Meşrutiyet Caddesi’nden Bir Kesit
20 Mart - 21 Eylül 2019

19. yüzyıl, İstanbul ve özellikle Pera için karşılaşmaların yüzyılıydı. Kent sakinleri, etraflarında olup biten ekonomik, sosyal ve fiziksel dönüşümlere ayak uydurmaya çalışıyor; “mekân” ve “gündelik hayat” hiç durmadan birbirini yeniden inşa ediyordu. Modernleşme sonucu İstanbulluların hayatına giren alışkanlıklar, yeni mekânlar üretiyor ve bu mekânlar, kurumsallaşarak alışkanlıkların kök salmasını sağlıyordu.

Özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, uluslararası ulaşım ağlarındaki gelişmelerin de etkisiyle, İstanbul’u daha sık ziyaret etme fırsatı bulan yabancı konuklar, kendi alışkanlıklarına uygun standartlar talep ediyor; bu talep, konaklama ve eğlence yapılarını dönüştürerek, kendi mekânsal karşılığını üretiyordu. Pera, çok boyutlu bir değişimden geçiyordu: Bir yandan, yangınlarla pek çok kez yıkılmış olan binalar, modern malzeme ile tekrar inşa edilirken, bir yandan da artan ithalat ile tüketim örüntüleri yön değiştiriyordu. Artık vitrin bakmak, gündelik hayatın neşeli bir aktivitesine dönüşmüş; şehrin sosyal yaşantısının bir parçası haline gelen pasajlar ve vitrinler, bir yandan da sınıfsal eşitsizliğin peyzajını oluşturmaya başlamıştı. Modern zamanları imleyen çeşitli eğlence, dinlence, seyir, temaşa alışkanlıkları ile beraber ortaya çıkan yeni boş zaman ihtiyaçları; kente dair farklı tahayyüllerin, maddi ve kültürel çatışmaların cisimleştiği tiyatro, opera ve “promenad” mekânları ile karşılanmıştı. 19. yüzyıl İstanbulu’nda Pera, yerel ve uluslararası pek çok aktörün buluştuğu, şehrin dönüşüm seyrine yön veren trendlerin ve mücadelelerin kristalize olduğu bir sürecin ardından; kendine özgü, hibrit bir karakter kazanmıştı.

19. yüzyıl sonu Meşrutiyet Caddesi’nden bir kesitin (“Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü” ve “Pera Müzesi” binaları arasının) ele alındığı sergi; söz konusu zaman ve mekân aralığının ürettiği referanslar üzerinden Pera’ya dair bütünsel bir bakış yakalamaya çalışıyor. İncelenen dönemin esas odağı, tüm göstergelerin en belirgin hallerinde olduğu yüzyıl dönümü olmakla birlikte; günümüzle ilişkilenmesi anlamlı olan yapılarda, aralığın zamansal sınırları esnek tutularak güncel bir okumaya imkân veriliyor. Sergi, söz konusu “Aralık” üzerinden, Pera’nın çok katmanlı kimliğini; mekânsal üretimler ve sanal gerçeklik teknolojileri aracılığıyla ziyaretçinin deneyimine açıyor.